فايل من

ادبيات نظري سرسختي روانشناختي در 20 صفحه در قالب ورد قابل ويرايش.

بخشي از متن :

سرسختي

تاريخچه سرسختي

سرسختي روانشناختي يك سازه شخصيتي مثبت است كه براي اولين بار توسط مدي و كوباسا در دهه هشتاد قرن بيستم بر اساس نظريه هاي وجودي شخصيت مورد توجه ويژه قرار گرفت. كوباسا (1979) سرسختي روانشناختي را تركيبي از باورها در مورد خويشتن و جهان تعريف مي كند كه از سه مؤلفه تعهد، كنترل و مبارزه جويي تشكيل يافته است. كوباسا در تلاش براي رسيدن به عوامل مؤثر پاسخ در برابر استرس كه تأثير منفي وقايع استرس زا را كنترل مي كند، به نكات ظريفي در كار سليه (1956) اشاره مي كند. واسطه هاي ميانجي استرس و بيماري شامل آمادگي فيزيولوژيكي، تجربيات دوران اوليه كودكي، منابع اجتماعي و شخصيت (كه در اينجا بر آن تأكيد مي شود) همگي مسؤل چيزي هستند كه سليه آن را شيوه مشخص برخورد هر فرد با وقايع استرس زاي زندگي مي نامد. كوباسا اين نظريه را ارائه كرد كه سرسختي روانشناختي مجموعه اي از ويژگي هاي شخصيتي است كه در هنگام مواجه با وقايع استرس زاي زندگي، به عنوان منبع مقاومت ايفاي نقش مي كند، امكان بروز علايم بيماري را كاهش مي دهد و از تجربيات مفيد و متفاوت دوران كودكي نشأت مي گيرد (مدي و كوباسا، 1984، به نقل از محمدي، 1392).

2-2-2 تعاريف سرسختي

بنابر تعريفي كه توسط اسنايدر ^[1](2012) در مورد سرسختي ارائه شده است و همچنين مورد توافق همگان قرار دارد؛ سرسختي "مجموعه و منظومه اي از ويژگي هاي شخصيتي است كه به عنوان منبع مقاومت در برابر رويدادهاي استرس زاي زندگي عمل مي­كند". علاوه بر اين افراد سرسخت سه مشخصه اساسي دارند، كه مجموع آن ويژگي سرسخت بودن را منجر مي­شود: (الف) هدفمند بودن و تعهد عميق به مردم و فعاليت هايي كه انجام مي دهند و مسئوليت هايي كه بر عهده مي گيرند (ب) احساس كنترل داشتن بر وقايع و رويدادهاي پيرامون خود، و نيز (ج) توانايي در نظر گرفتن تغيير و دگرگوني ها به عنوان يك چالش معمول.

در تعريف ديگر سرسختي يكي از عناصر شخصيت است كه همه افراد درجاتي از آن را برخوردارند و همچون ساير ساختارها (يا صفات) شخصيتي، همواره در تغيير و تحول است و ميزان و پويايي سرسختي تحت تاثير تجارب رشدي، تفاوت هاي فردي، جنسي و سني است. از اين رو سرسختي روان شناختي به عنوان يك صفت شخصيتي و يك تعديل كننده رابطه ميان استرس-بيماري شناخته شده است(داي، هانسون، مالتبي، پروكترو وود^[2]، 2014).

در تعريفي ديگرسرسختي روانشناختي سرسختي روانشناختي را تركيبي از باور ها در مورد خويشتن و جهان تعريف مي كند كه از سه مؤلفه تعهد ، كنترل و مبارزه جويي تشكيل يافته است (شوري^[3]، 2012).

2-2-3 ابعاد و نظريه هاي سرسختي

2-2-3-1 ابعاد سرسختي

از ديدگاه كوباسا^[4](2014) فرد سرسخت كسي است كه سه مشخصه عمومي دارد: الف) تعهد ب) كنترل ج) مبارزه جويي

• تعهد يعني اعتقاد به اهميت، جالب بودن و معني داري فعاليت هاي زندگي است. كوباسا معتقد است كه تعهد، اساسي ترين عامل حفظ بهداشت است. مناسبات افراد متعهد با خودشان و با محيطشان متضمن فعال بودن و روي آوري است تا منفعل بودن و روي گرداني.
• كنترل كوباسا با استفاده از منبع كنترل راتر به مفهوم كنترل دست يافت. افراد منبع كنترل را بر اساس تجارب و يادگيري مرتبط با تقويت مي آموزند. ويژگي شخصيتي كنترل شامل تمايل شخص به احساس و اقدام به نحوي كه گويي در رويارويي با شرايط و مقتضيات گوناگون زندگي صاحب نفوذ و تسلط است، مي باشد تا درمانده و وامانده.
• مبارزه جويي تعهد به عنوان سيستم اعتقادي است كه تهديد ادراك شده ناشي از وقايع استرس زاي زندگي را به حد اقل مي رساند. يعني اين اعتقاد كه در زندگي تغيير از ثبات عادي تر است و اين كه انتظار تغيير داشتن محركي براي رشد است نه تهديدي براي امنيت. افراد مبارزه جو تغيير را با آغوش باز مي پذيرند و آن را نوعي چالش تلقي مي كنند.

2-2-3-2 نظريه هاي سرسختي

2-2-3-2-1 نظريه كوباسا در مورد سرسختي

كوباسا (2009؛ به نقل از سواري، 1391) با استفاده از نظريه هاي وجودي در شخصيت، سرسختي را تركيبي از باور ها د مورد خوشيتن و حعان تعريف مي كند كه سه مؤلفه تعهد ، كنترل و مبارزه جويي تشكيل شده است . شخصيتي كه از تعهد بالايي برخوردار است به اهميت ، ارزش و معناي اين كه چه كسي است و چه فعاليت هايي انجام مي دهد، پي برده است و به همين مبنا قادر است در مورد آنچه كه انجام مي دهد معنايي بيابد و كنجكاوي خود را برانگيزد . اين اشخاص در بسياري از جنبه هاي زندگيشان همچون شغل، خانواده و روابط بين فردي كاملاً آميخته مي شوند افرادي كه در مؤلفه كنترل قوي هستند، رويداد زندگي را قابل پيش بيني كنترل مي دانند و بر اين باورند كه قادرند با تلاش، آنچه را در اطرافشان رخ مي دهند تحت تأثير قرار دهند. چنين اشخاصي براي حل مشكلات، به مسئوليت خود بيش از اعمال و يا اشتباهات ديگران تأكيد مي كنند . مبارزه جويي نيز باور به اين امر است كه تغيير ، نه ثبات و نه امنيت ، جنبه طبيعي زندگي است . اشخاصي كه مبارزه جويي بالايي دارند ، موقعيت هاي مثبت و يا منفي را كه به سازگاري مجدد نياز دارند ، فرصتي براي ياد گيري رشد مي دانند تا تهديدي براي امنيت آسايش خويش . چنين باوري انعطاف پذيري شناختي ، قدرت تحمل رويداد ها و موقعيت هاي مبهم و نا احت كننده زندگي را به همراه دارد.

از ديدگاه كوباسا سرسخت كسي است كه سه مشخصه عمومي دارد .

1- اعتقاد به اين كه قادر به كنترل يا تأثير گذاري بروي حوادث است و استرس را قابل تغيير مي داند .

2- توانايي احساس عميق در آميختگي و يا تعهد نسبت به فعاليت هاي كه فرد انجام مي دهند .

3- انتظار اين كه تغيير ، يك مبارزه هيجان انگيز براي رشد بيشتر است و آن را جنبه اي عدي از زندگي مي داند (كوباسا، 2014).

كوباسا (2014) براي بررسي اين تئوري سه فرضيه ارائه كرد و آنها را در پژوهش خود مورد آزمايش قرار داد و اين فرضيات به صورت زير بوده اند .

فرضيه 1- در ميان اشخاصي كه تحت شرايط پر استرس هستند، آنهايي كه كه داراي احساس كنترل بيشتري بر روي اتفاقات زندگي شان هستند، از سلامتي بيشتري نسبت به افراد كه در مقابل نيرو هاي خاجي احساس ضعف مي كنند ، برخوردارند .

فرضيه 2- در ميان اشخاصي كه تحت شرايط پر استرس هستند آنهايي كه به مسائل مختلف زندگي شان احسا تعهد مي كنند سالمتر از افرادي هستند كه دچار بيگانگي مي شوند .

فرضيه 3- در ميان اشخاصي كه تحت شرايط پر استرس هستند آن دسته كه تغيير را يك مبارزه مي دانند سالم تر از اشخاصي هستند كه تغير را يك تعهد در نظر مي گيرند .

سرسختي چيزي فراتر از جمعي سه مولفه تعهد ، كنترل و مبارزه جويي است. كوباسا، مادي و زولا^[5](2014) اظهار مي دارند كه انعطاف پذيري روانشناختي افراد سرسخت، صرفاً از تأثير انفرادي اين سه مولفه سرچشمه مي گيرد بلكه ناشي از شيو مقابله اي اخاصي است كه با تركيب پويايي اين سه مولفه همخوان است .

از ديد كوباسا و همكاران (2014) در واقع ، سرسختي ساختار واحدي است كه يكپارچه سازي مولفه هايش مي پردازد ، به عبارت ديگر سرسختي تمايز هاي مولفه هايش را از بين مي برد و در آنها يكي يكي همگوني ايجاد مي كند و ويژگي شخصيتي سرسختي نگرش دروني خاصي را به وجود مي آورد كه شيوه رويارويي افراد با مسائل مختلف زندگي را تحت تأثير قرار مي دهد ، همچنين سرسختي باعث مي شود كه فرد استرسرو ها را به صورتي واقع بينانه و با بلند نظري مورد توجه قرار مي دهد. همچنين سرسختي زائيده دانشي است كه بر مبناي آن شحض به منابع بيشتري براي پاسخ گويي به استرسور هاي دسترسي پيدا مي كند. در نهايت سرسختي باعث پژوهش ديدي خوشبينانه نسبت به استرسور ها مي شود. بعبارتي صفت مبارزه جويي فرد سرسخت را قادر مي سازد تا حتي حوادث نا خوشايند را بر حسب امكاني براي ياد گيري نه براي ايمني در نظر بگيرد و تمامي اين جنبه ها باعث پيشگيري يا كوتاه شدن مدت پيامد هاي منفي حوادث استرس زا مي شود . در واقع سرسختي سپري در مقابل برانگيختگي شديد فيزيولوژيكي در اثر حوادث استرس زا است كه سيله و ديگر محققان معتقدند عامل آسيب پذيري در مقابل بيماري ها مي باشد .

2-2-3-2-2 نظريه براون در مورد سرسختي

از ديد براون (2009؛ به نقل از شري، 2012) ويژگي هاي سرسختي و روانشناسي عبارتند از :

1- حس كنجكاوي قابل توجه

توانايي شناختي براي پرس و جو .

پرورش كنجكاوي و ارزش دادن به آن .

افزايش دانش و معلومات .

پرس و جوي عميق .

رشد خلاقيت

2- تمايل به داشتن تجارب معني دار .

درك تجربه

ارزش دادن به تجربه .

توانايي باز شناسي الگوي گشتالت .

تونايي نظم دادن به اهداف .

آسوده بودن و آرامش داشتن .

جرقه ذهني پرس و جو .

3- اعتقاد به مؤثر بودن آنچه كه مورد تصور ذهني قرار گرفته است .

اعتقاد به مؤثر بودن رفتار ها .

تجارب گذشته بتواند موجب پرورش اين اعتقاد شود كه شخص تونايي تأثير گذاري دارد .

تمايز گذاري .

سرسختي و اصرار .

اعتقاد زياد به خود .

تحقق امور مورد انتظار

دانش و معلومات لازم براي انتخاب كردن .

قدرت اداره كردن

دانش كنترل شخصي .

4- انتظار اين كه تغيير امري طبيعي است و هر محرك با اهميت مي تواند موجب رشد و پيشرفت گردد (براون، 2003؛ به نقل از شري، 2012).

تجارب قبلي از تغيير مؤثر و كارآمد .

موافق تغيير (ميزان تغيير اندك تا شديد) .

تواناي شناختي براي پذيرش تغيير مهارت هاي اجتماعي براي دستيابي به حمايت و كمك .

محرك جويي .

تحمل بالا براي تغيير .

جستجو گر تغيير .

خود شكوفايي .

5- ابراز وجود ، نيرومندي و پر انرژي بودن .

داشتن رفتار ابراز وجود قبلي كه با ادراك موقعيت همراه بوده باشد .

توانمندي فيزيكي

كنترل شخصي

خود شكوفايي .

سرسختي رواني .

6- توانايي استقامت و مقاومت .

توانمندي .

تجارب گذشته مثبت همراه با سرسختي رواني .

توانمندي ذهني (آمادگي) .

توانايي مقابله با استرس .

دستيابي به هدف

اين ويژگي هاي مختلف مي توانند در سازگاري با وقايع استرس آور زندگي مفيد باشند. منطق انتخاب اين ويژگي ها ارزيابي هاي شناختي خوش بينانه اي است كه مي تواند عليرغم استرس آور بودن آنها باعث درك معني داري و طبيعي ويژگي ها از سوي فرد شوند . با اين وجود تصميم گيري قاطعانه مي تواند منجر به يكپارچگي آنان در تجارب آينده شود . به اين ترتيب افراد سرسخت وقايع استرس آور را به وقايع قابل تحمل تر تبديل مي كنند( براون، 2005؛ به نقل از مادي^[6]، 2014).

[1] Snyder

[2] Day, Hanson, Maltby, Proctor & Wood

[3] Shorey

[4] Kobasa

[5] Kobasa, Maddi & Zola

[6] Maddi